مهر صبا موسسه فرهنگی و هنری آفتاب مهر صبا فارس
کتاب «بایندریان» شامگاه سه‌شنبه ۱۶اسفند‌ماه ۱۴۰۱ در سرای سخن کتابخانه ملی منطقه جنوب ایران با حضور عبدالرسول خیراندیش، استاد گروه تاریخ دانشگاه شیراز و مصطفی نامدار، عضو هیئت علمی دانشگاه جیرفت توسط مؤسسه آفتاب مهرصبا فارس و با همکاری انجمن اهل قلم فارس رونمایی شد.
عبدالرسول خیراندیش، نویسنده «بایندریان» در این مراسم گفت: در تاریخ دودمانی ایران کمتر سلسله‌ای را می‌توان یافت که درباره نام آن ابهامی وجود داشته باشد.
وی افزود: به‌طور معمول نام موسسین یا جد اعلای آن‌ها ماخذ نام و هم منشا است؛ علاوه‌براین گاه ماخذ، نام آن دانسته می‌شود. اما درباره دو دولت قراقویونلو و آق قویونلو، متفاوت از دیگر سلسله‌های تاریخ ایران، نه منشا و نه نام آن‌ها در روشنایی تاریخ قرار نگرفته است، زیرا پیش از این معلوم نشده بود که در کدام گذشته تاریخی و در کجا و به چه نامی می‌توان به جست‌وجو درباره آن‌ها پرداخت. حتی نام‌های «بارانی» و «بایندری» نیز که در سابقه آن‌ها به‌طور معمول و متداول سرنخی برای جستجو در اخبار به شمار می‌آید، سکوت منابع تاریخی درباره نام آن‌ها حتی در همان زمانی که در اوج اقتدار و آوازه بودند، شرایطی پیچیده را برای تاریخ‌نگاری پیش می‌آورد.
نویسنده کتاب «تمدن‌های بزرگ جهان: آسیای صغیر»، ادامه داد: کتاب «بایندریان» براساس تکوین و تحول نام‌هایی استوار شده است که خمول و شمول آن‌ها به مانند پدیدار شدنشان به صورتی سیال میان واقعیت تاریخی و تفسیر تاریخ‌نگارانه در نوسان دیده می‌شوند.
پژوهشی براساس «نام‌شناسی»
خیراندیش ادامه داد: این پژوهش با توجه به چنین ابهامات و کاستی‌هایی با هدف روشن ساختن تاریخ ترکمانان سده نهم قمری(پانزدهم میلادی) بر مبنای منشا نام ترکمانان بارانی و بایندری که بعدها قراقویونلو و آق‌قویونلو خوانده شدند، نیز چگونگی تحول آن‌ها و یافتن معنا و مفهومی دیگر و سرانجام تاریخ سیاسی آن‌ها انجام شده و پس از سالیانی چند می‌تواند این نوید را داشته باشد که گام‌های موثری در این راه برداشته است. بدین منظور اساس این پژوهش را «نام‌شناسی» تشکیل می‌دهد.
در ادامه این نشست، مصطفی نامدار، عضو هیئت علمی دانشگاه جیرفت درباره کتاب «بایندریان» گفت: از آنجا که اختلاف نظر و ابهام در این‌باره وجود دارد و هم آنکه تحقیقات نام‌شناسانه در شکل توسعه‌یافته و روشمند درباره ابعاد و جوانبی از موضوع پژوهش است که آن را بسیار فراتر از یک تتبع ادبی و لغوی می‌سازد؛ بنابراین نوشته کوشیده است در بردارنده تاریخ جامع برای بایندریان (آق قویونلوها) باشد.
بلند آوازه شدن بارانیان و بایندریان در شرایط بی‌ثباتی
وی در معرفی این کتاب عنوان کرد: بلند آوازه شدن بارانیان و بایندریان در شرایط بی‌ثباتی ممتد آناتولی شرقی پس از ایلخانان صورت گرفت. پس از آن به روزگار تیموریان، درحالی‌که به صورت دو اتحادیه ترکمان رقیب درآمده بودند، به ترتیب موسوم به «قراقویونلو» و «آق قویونلو» شدند.
مولف کتاب یادشده، اضافه کرد: دلیل این نامگذاری موقعیت جغرافیایی استقرار آن‌ها به‌عنوان دو اتحادیه قبایلی در قبال یکدیگر در دیاربکر(ترکیه) بود. حتی آن هنگام که بر ایران‌زمین هم فرمانروایی یافتند، همچنان به همین نام خوانده می‌شدند، زیرا با پیروزی نهایی بایندری‌ها بر بارانی‌ها، تعبیری جدید از نام‌های «آق قویونلو» و «قراقویونلو« صورت گرفت. اما حسن، پادشاه بایندری که دولت آق قویونلوها به اوج اقتدار رساند، چون در توسعه تجارت ناکام ماند و جانشینانش هم در اصلاح زمین‌داری ناموفق بودند، خیلی زود عمر دولتشان به پایان رسید.
در رونمایی از کتاب «بایندریان» چهره‌هایی دانشگاهی ایرانی و خارجی چون دکتر احمد فضلی‌نژاد، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز، دکتر هیبت‌الله ملکی، عضو هیئت علمی دانشگاه فیروزآباد، دکتر علی بحرانی‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز، هاشم صدق‌آمیز، عضو هیئت علمی دانشگاه داراب، دکتر یاسوهیرو یوکائیجی، دانشگاه ریوکو ژاپن، دکتر محمد صادق میرزا ابوالقاسمی، عضو هیئت علمی دانشگاه شیراز سخنرانی کردند.
آیین رونمایی از کتاب «بایندریان» به همت مؤسسه آفتاب مهر صبا فارس ، انجمن اهل قلم فارس و با همکاری اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان فارس، دانشگاه شیراز و مرکز اسناد و کتابخانه ملی منطقه جنوب کشور برگزار شد.
کتاب بایندریان از سوی انتشارات آبادبوم در ۵۲۶ صفحه منتشر شده و بهای آن ۲۵۰ هزار تومان است.
